Czy istnieje możliwość podjęcia leczenia psychiatrycznego wbrew woli pacjenta?

Tak. Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego, która reguluje sposób postępowania wobec osób zaburzonych psychicznie przewiduje takie sytuacje. Pierwszą z nich jest sytuacja kiedy pacjent na skutek choroby psychicznej zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób. W takim przypadku każdy lekarz (niekoniecznie psychiatra) może zadecydować o przymusowej hospitalizacji chorego. W praktyce najczęściej jest to lekarz Pogotowia Ratunkowego. Jeżeli pacjent na skutek ewidentnej choroby psychicznej zachowuje się w sposób zagrażający sobie lub innym, np. jest w stanie skrajnego pobudzenia ruchowego, gwałtownie niszczy przedmioty, bije lub usiłuje uderzyć inne osoby, podpala, niszczy instalacje, usiłuje zrobić sobie krzywdę, np. ma zamiar wyskoczyć przez okno, to zachowanie takie kwalifikuje się do natychmiastowego wezwania Pogotowia Ratunkowego i hospitalizacji nawet wbrew woli pacjenta.
Drugim sposobem doprowadzenia do hospitalizacji wbrew woli pacjenta jest tzw. tryb wnioskowy, również przewidziany Ustawą o Ochronie Zdrowia Psychicznego.
Tryb ten stosuje się wobec osób, które wymagają leczenia psychiatrycznego, a które takiego leczenia nie chcą podjąć, co wyraźnie prowadzi do pogarszania się stanu ich zdrowia.
Wyobraźmy sobie sytuację, gdy zdrowa dotychczas osoba przestaje chodzić do pracy, przestaje interesować się podstawowymi czynnościami dnia codziennego, przestaje dbać o higienę osobistą, zajmuje się wyłącznie rozmyślaniem na dziwaczne tematy, którymi dotychczas zupełnie się nie interesowała. Trudno powiedzieć, by taka osoba zagrażała bezpośrednio sobie lub innym, a jednak poprzez objawy swojej choroby przestaje normalnie funkcjonować i coraz głębiej popada w chorobę.
Najprawdopodobniej w takim przypadku leczenie przyniesie poprawę stanu zdrowia, lecz osoba ta nie widzi potrzeby takiego leczenia. Właśnie dla takich osób przewidziany jest tryb wnioskowy hospitalizacji. Najbliższa rodzina lub opieka społeczna właściwa miejscu zamieszkania takiej osoby może wystąpić do Sądu Rodzinnego z wnioskiem o przymusową hospitalizację. Aby sąd przyjął wniosek niezbędna jest również opinia lekarza psychiatry, który wcześniej osobiście zbadał pacjenta.
Każdy lekarz psychiatra dysponuje szczegółową wiedzą na temat przeprowadzenia powyższej procedury.